مریم قنبریروشهای درمان سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم از سلول‌های پوششی قسمت تحتانی رحم و دهانه آن آغاز می‌شود. در بسیاری از بیماران، جراحی نه‌تنها برای تشخیص و تعیین میزان گسترش سرطان، بلکه در صورت تشخیص زودهنگام، به‌عنوان یکی از روش‌های درمانی استفاده می‌شود. در ادامه، انواع روش‌های درمان این بیماری را بررسی خواهیم کرد.
جراحی برای درمان پیش‌سرطان‌های دهانه رحم
برای از بین بردن سلول‌های پیش‌سرطانی در دهانه رحم، می‌توان از دو روش اصلی استفاده کرد:
سرمادرمانی: در این روش، بافت غیرطبیعی دهانه رحم بدون نیاز به جراحی و با استفاده از دمای بسیار سرد یا لیزر از بین می‌رود.
جراحی: در این روش، ناحیه سرطانی با برش جراحی حذف می‌شود.
درمان پیش‌سرطان دهانه رحم با سرمادرمانی
سرمادرمانی یک روش غیرجراحی است که طی آن یک پروب فلزی بسیار سرد روی دهانه رحم قرار گرفته و سلول‌های غیرطبیعی را از طریق انجماد از بین می‌برد. این روش که برای درمان نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم (CIN) به کار می‌رود، معمولاً در مطب پزشک یا کلینیک انجام می‌شود. پس از این درمان، ممکن است تا چند هفته ترشحات قهوه‌ای آبکی تجربه کنید.
درمان با لیزر
در این روش، یک پرتوی لیزری متمرکز از طریق واژن به دهانه رحم هدایت می‌شود تا سلول‌های غیرطبیعی را بسوزاند. این روش ممکن است تحت بی‌حسی موضعی در مطب پزشک یا تحت بیهوشی عمومی در اتاق عمل انجام شود، زیرا در مقایسه با سرمادرمانی ممکن است ناراحتی بیشتری ایجاد کند. این روش نیز برای درمان CIN کاربرد دارد.
درمان با روش کونیزاسیون
کونیزاسیون (Conization) یا جراحی مخروطی، روشی برای درمان نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم (CIN) است که طی آن پزشک، بخشی از بافت دهانه رحم را به شکل مخروطی برمی‌دارد. این ناحیه شامل منطقه‌ای است که بیشترین احتمال رشد سلول‌های پیش‌سرطانی را دارد. این روش نه‌تنها برای تشخیص، بلکه به عنوان یک روش درمانی نیز استفاده می‌شود و در برخی موارد می‌تواند پیش‌سرطان‌ها و حتی سرطان‌های مرحله اولیه را به‌طور کامل از بین ببرد.
روش‌های انجام کونیزاسیون:
بیوپسی مخروطی چاقوی سرد: استفاده از تیغه جراحی برای برداشتن بخش موردنظر.
لیزر کونیزاسیون: ترکیب روش کونیزاسیون با پرتوی لیزری برای از بین بردن بافت غیرطبیعی.
LEEP یا LEETZ: در این روش، از یک سیم نازک که توسط جریان الکتریکی گرم می‌شود، برای برداشتن بافت غیرطبیعی استفاده می‌شود.
انتخاب بهترین روش درمان به شرایط بیمار، میزان گسترش سلول‌های غیرطبیعی و تشخیص پزشک بستگی دارد.
جراحی برای درمان سرطان دهانه رحم تهاجمی
هیسترکتومی ساده، یکی از روش‌های جراحی برای درمان سرطان دهانه رحم است که طی آن، رحم (بدنه و دهانه رحم) برداشته می‌شود، اما ساختارهای اطراف آن مانند رباط‌های پارامتری و ساکرال حفظ می‌شوند. همچنین، در این روش واژن و غدد لنفاوی لگن دست‌نخورده باقی می‌مانند و تخمدان‌ها معمولاً برداشته نمی‌شوند، مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد که نیاز به حذف آن‌ها را ضروری کند. از این جراحی برای درمان برخی موارد شدید نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم (CIN) و برخی انواع سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود.
روش‌های انجام جراحی هیسترکتومی ساده
هیسترکتومی شکمی: رحم از طریق یک برش جراحی در ناحیه جلوی شکم خارج می‌شود.
هیسترکتومی واژینال: در این روش، رحم از طریق واژن برداشته می‌شود، که معمولاً باعث کاهش دوران نقاهت می‌شود.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی:یک روش کم‌تهاجمی که در آن، پزشک از طریق برش‌های کوچک در شکم، یک لاپاراسکوپ (لوله نازک دارای دوربین) را وارد بدن می‌کند تا داخل لگن و شکم را مشاهده کند. سپس، با استفاده از ابزارهای کوچک، رحم را بدون نیاز به ایجاد برش بزرگ از بدن خارج می‌کند.
جراحی رباتیک:در این روش پیشرفته، پزشک از بازوهای رباتیک برای انجام جراحی دقیق‌تر و کم‌تهاجمی‌تر استفاده می‌کند. این روش دقت بالاتری دارد و می‌تواند باعث کاهش خونریزی و کوتاه‌تر شدن دوره نقاهت شود.
دوره نقاهت و مدت بستری در بیمارستان
هیسترکتومی شکمی: معمولاً بیمار به مدت ۳ تا ۵ روز در بیمارستان بستری می‌شود و بهبودی کامل ۴ تا ۶ هفته زمان می‌برد.
هیسترکتومی واژینال یا لاپاراسکوپی: مدت بستری در بیمارستان معمولاً ۱ تا ۲ روز است و دوره نقاهت ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد.
در تمامی این روش‌ها، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی احتمالی
تمامی روش‌های هیسترکتومی منجر به ناباروری می‌شوند، زیرا رحم به‌طور کامل برداشته می‌شود.
برخی از عوارض احتمالی (هرچند نادر) شامل خونریزی، عفونت و آسیب به اعضای مجاور مانند مثانه، روده یا سیستم ادراری است.
انتخاب روش جراحی مناسب، به شرایط بیمار و تشخیص پزشک بستگی دارد و باید با مشورت متخصص انجام شود.
هیسترکتومی رادیکال برای درمان سرطان دهانه رحم
هیسترکتومی رادیکال یک روش جراحی برای درمان سرطان دهانه رحم است که در آن، جراح علاوه بر برداشتن رحم، بافت‌های اطراف آن از جمله رباط‌های پارامتری و ساکرال، دهانه رحم و بخش فوقانی واژن (حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر) را نیز خارج می‌کند. تخمدان‌ها معمولاً حفظ می‌شوند، مگر اینکه شرایط پزشکی خاصی نیاز به برداشتن آن‌ها داشته باشد. این جراحی نسبت به هیسترکتومی ساده پیچیده‌تر است و نیاز به بستری طولانی‌تری در بیمارستان دارد. همچنین، برخی از غدد لنفاوی لگن نیز طی این جراحی برداشته شده و برای بررسی سلول‌های سرطانی آزمایش می‌شوند.
روش‌های انجام هیسترکتومی رادیکال
جراحی باز (برش شکمی):
در این روش، جراح یک برش بزرگ در ناحیه شکم ایجاد می‌کند تا رحم و سایر بافت‌های مرتبط را خارج کند. این روش سنتی‌ترین و رایج‌ترین روش برای انجام این جراحی است.
جراحی لاپاراسکوپی یا رباتیک:در این روش که به عنوان جراحی کم‌تهاجمی شناخته می‌شود، از برش‌های کوچک در شکم برای ورود لاپاراسکوپ (لوله باریک دارای دوربین) و ابزارهای جراحی استفاده می‌شود. جراحی رباتیک نیز نوعی لاپاراسکوپی است که با دقت بالاتر و ابزارهای پیشرفته‌تر انجام می‌شود. این روش می‌تواند باعث کاهش درد، کاهش خونریزی و کوتاه‌تر شدن دوره بستری در بیمارستان شود.
ملاحظات مهم درباره جراحی کم‌تهاجمی
مطالعات اخیر نشان داده‌اند که زنانی که برای درمان سرطان دهانه رحم تحت جراحی هیسترکتومی رادیکال با روش کم‌تهاجمی قرار می‌گیرند، در مقایسه با جراحی باز، ممکن است با افزایش خطر عود سرطان و کاهش میزان بقای ناشی از سرطان مواجه شوند. به همین دلیل، این روش فقط در موارد خاصی از سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه توصیه می‌شود. انتخاب روش جراحی باید با دقت و مشورت پزشک انجام شود.
هیسترکتومی رادیکال اصلاح‌شده
این روش مشابه هیسترکتومی رادیکال است اما در آن، مقدار کمتری از واژن و بافت‌های اطراف رحم برداشته می‌شود و معمولاً نیازی به خارج کردن غدد لنفاوی نیست.
عوارض جانبی احتمالی
ناباروری: از آنجا که رحم برداشته می‌شود، این جراحی منجر به ناتوانی در بارداری خواهد شد.
مشکلات مثانه: به دلیل برداشتن برخی از اعصاب مرتبط با مثانه، برخی از بیماران ممکن است پس از عمل در تخلیه ادرار مشکل داشته باشند و برای مدتی نیاز به استفاده از کاتتر (سوند ادراری) داشته باشند.
عوارض دیگر (نادر اما ممکن): شامل خونریزی، عفونت، و آسیب به اعضای مجاور مانند مثانه، روده یا سیستم ادراری است.
انتخاب نوع جراحی باید بر اساس مرحله سرطان، وضعیت سلامت بیمار و مشورت دقیق با پزشک انجام شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.
جراحی تراکلکتومی برای درمان سرطان دهانه رحم
تراکلکتومی رادیکال یک روش جراحی است که به زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه امکان می‌دهد بدون از دست دادن توانایی بارداری تحت درمان قرار گیرند. در این جراحی، دهانه رحم و بخش فوقانی واژن برداشته می‌شوند، اما رحم حفظ می‌شود. این عمل می‌تواند از طریق واژن، شکم یا با استفاده از لاپاراسکوپی انجام شود.
نحوه انجام تراکلکتومی
برداشتن دهانه رحم و بخیه‌گذاری رحم:پس از خارج کردن دهانه رحم، جراح یک بخیه دائمی در قسمت پایین رحم ایجاد می‌کند تا عملکرد بسته نگه داشتن رحم را که معمولاً توسط دهانه رحم انجام می‌شود، حفظ کند.
برداشتن غدد لنفاوی:در کنار تراکلکتومی، غدد لنفاوی مجاور نیز معمولاً با استفاده از لاپاراسکوپی برداشته می‌شوند. این کار ممکن است به یک برش کوچک اضافی نیاز داشته باشد.
بارداری پس از تراکلکتومی
بسیاری از زنان پس از انجام این جراحی همچنان می‌توانند باردار شوند. با این حال، به دلیل نبود دهانه رحم، زایمان طبیعی امکان‌پذیر نیست و نوزاد باید از طریق سزارین به دنیا بیاید.
افزایش احتمال سقط جنین: زنانی که تراکلکتومی انجام داده‌اند، در معرض خطر بیشتر سقط جنین یا زایمان زودرس قرار دارند. به همین دلیل، این افراد باید در دوران بارداری تحت نظارت دقیق پزشک باشند.
تراکلکتومی گزینه‌ای مناسب برای زنانی است که در مراحل اولیه سرطان دهانه رحم قرار دارند و همچنان قصد بارداری در آینده را دارند. اما پیش از انتخاب این روش، لازم است با پزشک متخصص درباره تمام جوانب و خطرات احتمالی مشورت شود.
جراحی لگن برای درمان سرطان دهانه رحم
این جراحی در موارد بسیار خاص سرطان دهانه رحم انجام می‌شود و شامل برداشتن گسترده اندام‌ها و بافت‌های مجاور است. در این روش، علاوه بر غدد لنفاوی لگن، بسته به میزان گسترش سرطان، ممکن است مثانه، واژن، راست‌روده و بخشی از روده بزرگ نیز خارج شوند.
اگر مثانه برداشته شود، فرد به روشی جایگزین برای ذخیره و دفع ادرار نیاز خواهد داشت. در برخی موارد، مثانه جدید به دیواره شکم متصل می‌شود، که در این صورت، بیمار باید ادرار را به‌صورت دوره‌ای تخلیه کند.
برداشتن غدد لنفاوی برای درمان سرطان دهانه رحم
تشریح غدد لنفاوی لگن
سرطان دهانه رحم ممکن است به غدد لنفاوی لگن گسترش یابد. برای بررسی میزان انتشار سرطان، جراح ممکن است برخی از این غدد لنفاوی را بردارد که این فرآیند تشریح غدد لنفاوی لگن یا نمونه‌برداری از غدد لنفاوی نامیده می‌شود. این روش معمولاً هم‌زمان با هیسترکتومی (برداشتن رحم) یا تراکلکتومی انجام می‌شود.
برداشتن غدد لنفاوی می‌تواند منجر به اختلال در تخلیه مایعات از پاها شده و در برخی موارد باعث تورم شدید پاها (لنف‌ادم) شود.
نمونه‌برداری از غدد لنفاوی پارآئورت
در برخی موارد، در حین هیسترکتومی رادیکال، غدد لنفاوی مجاور آئورت نیز برداشته می‌شوند. این روش، نمونه‌برداری از غدد لنفاوی پارآئورت نام دارد.
در طول عمل، نمونه‌های غدد لنفاوی ممکن است به آزمایشگاه ارسال شوند تا به‌سرعت مورد بررسی قرار گیرند:
اگر سرطان در غدد لنفاوی پارآئورت یافت شود، جراحی متوقف شده و پرتودرمانی و شیمی‌درمانی جایگزین می‌شود.
اگر غدد لنفاوی فاقد سرطان باشند، عمل جراحی ادامه یافته و هیسترکتومی رادیکال تکمیل می‌شود.
تمام بافت‌های برداشته‌شده حین جراحی، برای بررسی دقیق میزان گسترش سرطان آزمایش خواهند شد.
نقشه‌برداری و بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان
در این روش، جراح تلاش می‌کند گره‌های لنفاوی اصلی (نگهبان) را شناسایی کند. برای این کار، یک ماده رادیواکتیو یا رنگ آبی به دهانه رحم تزریق می‌شود. این مواد از طریق مسیرهای لنفاوی حرکت کرده و به اولین غددی که ممکن است سرطان به آن‌ها گسترش یابد، می‌رسند.
گره‌های لنفاوی که اولین تماس با ماده تزریقی را دارند، به‌عنوان “گره‌های نگهبان” شناخته می‌شوند.
جراح این غدد را با دستگاه مخصوص ردیابی کرده یا از روی تغییر رنگ (آبی‌شدن) تشخیص می‌دهد. سپس، این غدد برداشته و برای بررسی دقیق‌تر به آزمایشگاه ارسال می‌شوند.
این روش برای بیماران در مراحل اولیه سرطان دهانه رحم (با تومورهای کوچک‌تر از 2 سانتی‌متر) مناسب‌تر است. اگر پزشک شما این روش را توصیه کرده است، بهتر است درباره میزان تأثیرگذاری آن در شرایط خاص خودتان مشورت کنید.
جمع‌بندی روش‌های درمان سرطان دهانه رحم
در درمان سرطان دهانه رحم، بسته به مرحله و نوع سرطان، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. برخی از این روش‌ها شامل جراحی‌های پیشرفته و نمونه‌برداری‌های ویژه برای بررسی گسترش سرطان است. در اینجا به چند روش درمانی مهم اشاره می‌کنیم:
تشریح غدد لنفاوی لگن: یکی از روش‌های بررسی گسترش سرطان به غدد لنفاوی است که معمولاً در حین جراحی‌هایی مانند هیسترکتومی یا تراکلکتومی انجام می‌شود. این عمل ممکن است باعث مشکلاتی مانند تورم در پاها (لنف‌ادم) شود.
نمونه‌برداری از غدد لنفاوی پارآئورت: در برخی جراحی‌های رادیکال، غدد لنفاوی کنار آئورت برداشته می‌شوند تا مشخص شود آیا سرطان به این مناطق گسترش یافته است یا خیر. در صورت مثبت بودن نتیجه، درمان‌های جایگزین مانند پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی آغاز می‌شود.
نقشه‌برداری و بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان: این روش برای شناسایی غدد لنفاوی اصلی که اولین محل احتمالی گسترش سرطان هستند، استفاده می‌شود. این روش کم‌تهاجمی است و باعث کاهش عوارض جانبی می‌شود.
تمام این روش‌ها در کنار جراحی‌های بزرگ مانند هیسترکتومی (برداشتن رحم) و تراکلکتومی (برداشتن بخشی از رحم) به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند سرطان را در مراحل اولیه شناسایی و درمان کنند. همچنین، روش‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر مانند جراحی لاپاراسکوپی و رباتیک می‌توانند به کاهش دوران نقاهت و عوارض جانبی کمک کنند.
با توجه به نوع سرطان و پیشرفت آن، پزشک شما بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب خواهد کرد.