مریم قنبریسرطان سینه یا پستان یکی از انواع سرطان است که از بافت پستان آغاز می‌شود. این بیماری زمانی شکل می‌گیرد که رشد سلول‌ها از کنترل خارج شده و منجر به تشکیل تومور شود. توده‌های سرطانی معمولاً از طریق تصویربرداری با اشعه ایکس قابل مشاهده هستند یا به صورت برجستگی در پستان احساس می‌شوند. با این حال، باید توجه داشت که بسیاری از توده‌های پستانی خوش‌خیم بوده و سرطانی نیستند. این توده‌ها رشد غیرطبیعی دارند اما به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا نمی‌کنند و تهدیدی برای زندگی محسوب نمی‌شوند. بااین‌حال، برخی از توده‌های خوش‌خیم می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند.
برای تشخیص ماهیت توده و بررسی احتمال سرطانی بودن آن، ضروری است که هرگونه تغییر در شکل یا بافت پستان توسط متخصص بررسی شود. در مطالب قبلی، به بررسی کلی سرطان، روش‌های تشخیص و درمان آن پرداختیم. در این مقاله، به‌طور ویژه به سرطان سینه پرداخته و موضوعات زیر را مورد بحث قرار خواهیم داد.
نحوه شکل‌گیری سرطان سینه: از تغییرات اولیه تا رشد تومور
تغییرات یا جهش‌های DNA می‌توانند باعث تبدیل سلول‌های طبیعی پستان به سلول‌های سرطانی شوند. برخی از این تغییرات به‌صورت وراثتی از والدین منتقل شده و می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. درعین‌حال، عواملی مانند سبک زندگی، تغذیه، میزان فعالیت بدنی و سایر شرایط محیطی نیز در افزایش احتمال بروز این بیماری نقش دارند. بااین‌حال، هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که چگونه برخی عوامل خطر، سلول‌های سالم را به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌کنند. به نظر می‌رسد که هورمون‌ها در بسیاری از موارد سرطان پستان تأثیرگذار هستند، اما نحوه دقیق این تأثیرگذاری همچنان به‌طور کامل شناخته نشده است.
به‌طور کلی، دلایل شروع سرطان سینه شامل موارد زیر است:
- تغییرات یا جهش‌های ژنتیکی: برخی جهش‌های DNA ممکن است از طریق وراثت منتقل شوند، به این معنی که فرد از بدو تولد دارای این تغییرات در تمامی سلول‌های خود است. برخی از این جهش‌ها می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.
- پروتوآنکوژن‌ها (Proto-oncogenes): این ژن‌ها در رشد طبیعی سلول‌ها نقش دارند، اما در صورت جهش یا تکثیر غیرطبیعی، می‌توانند به آنکوژن تبدیل شوند. آنکوژن‌ها رشد سلولی را از کنترل خارج کرده و منجر به سرطان می‌شوند.
- ژن‌های سرکوب‌کننده تومور: این ژن‌ها وظیفه کنترل تقسیم سلولی را بر عهده دارند. اگر عملکرد آنها مختل شود، سلول‌ها به‌طور غیرقابل‌کنترلی رشد کرده و ممکن است منجر به ایجاد سرطان شوند.
- جهش‌های ژنتیکی ارثی: برخی جهش‌های ارثی DNA، خطر ابتلا به سرطان را به‌شدت افزایش داده و ممکن است موجب بروز سرطان‌های خانوادگی شوند.
- جهش‌های اکتسابی: بیشتر تغییرات DNA که به سرطان سینه منجر می‌شوند، در طول زندگی فرد رخ می‌دهند و ارثی نیستند. این جهش‌ها ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض تشعشعات، مواد شیمیایی یا سایر عوامل محیطی ایجاد شوند.
نقطه شروع سرطان سینه: سرطان پستان از کجا آغاز می‌شود؟
سرطان سینه ممکن است از بخش‌های مختلف پستان شروع شود.
در بیشتر موارد، این بیماری از مجاری شیری که شیر را به نوک پستان منتقل می‌کنند آغاز می‌شود که به آن سرطان مجرایی (داکتال) گفته می‌شود. برخی دیگر از سرطان‌ها از غدد تولیدکننده شیر منشأ می‌گیرند که به آن سرطان لوبولار تهاجمی می‌گویند.
علاوه بر این، انواع نادرتری از سرطان پستان مانند تومورهای فیلودس و آنژیوسارکوم نیز وجود دارند. تعداد کمی از سرطان‌ها ممکن است در سایر بافت‌های پستان ایجاد شوند که به آنها سارکوم یا لنفوم گفته می‌شود. این نوع سرطان‌ها معمولاً به عنوان سرطان پستان شناخته نمی‌شوند.
برخی از انواع سرطان سینه منجر به ایجاد توده‌های قابل لمس در پستان می‌شوند. برای آگاهی بیشتر از وضعیت خود، شناخت علائم و نشانه‌های بیماری اهمیت زیادی دارد. در بسیاری از موارد، سرطان سینه پیش از ایجاد علائم و قبل از اینکه به صورت توده احساس شود، از طریق ماموگرافی غربالگری در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود.
انواع مختلف سرطان سینه شامل کارسینومای غیرمهاجم مجرایی (DCIS) و کارسینومای تهاجمی است که از شایع‌ترین انواع این بیماری محسوب می‌شوند، درحالی‌که تومورهای فیلودس و آنژیوسارکوم موارد کمتری را به خود اختصاص می‌دهند.
پس از انجام نمونه‌برداری (بیوپسی)، سلول‌های سرطانی برای وجود گیرنده‌های استروژن، گیرنده‌های پروژسترون و HER2 مورد بررسی قرار می‌گیرند. همچنین، تومور در آزمایشگاه ارزیابی می‌شود تا مرحله سرطان مشخص شود. این بررسی‌ها، همراه با تعیین پروتئین‌های خاص و درجه تومور، به انتخاب بهترین روش درمانی کمک می‌کنند.
مکانیزم گسترش سرطان سینه در بدن: چگونه سلول‌های سرطانی پخش می‌شوند؟
سرطان زمانی گسترش می‌یابد که سلول‌های سرطانی وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی شده و به سایر قسمت‌های بدن منتقل شوند. سیستم لنفاوی یک شبکه از عروق و گره‌های لنفاوی است که در سراسر بدن گسترده شده و نقش مهمی در دفع مواد زائد و حمل سلول‌های ایمنی دارد. در سرطان سینه، سلول‌های سرطانی ممکن است از طریق عروق لنفاوی به غدد لنفاوی رسیده و در آنجا تکثیر شوند.
مسیرهای رایج گسترش سرطان سینه از طریق سیستم لنفاوی شامل موارد زیر است:
- غدد لنفاوی زیر بغل (محل اصلی تخلیه لنف از پستان)
- غدد لنفاوی اطراف و زیر استخوان ترقوه
- غدد لنفاوی داخل قفسه سینه (غدد لنفاوی پستانی داخلی)
اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی راه پیدا کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که از طریق سیستم لنفاوی به سایر نقاط بدن نیز گسترش یابند. هرچه تعداد غدد لنفاوی درگیر بیشتر باشد، خطر انتشار سرطان به سایر اندام‌ها افزایش می‌یابد. به همین دلیل، وجود سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی می‌تواند بر روند درمان تأثیر بگذارد و پزشکان معمولاً برای بررسی وضعیت بیماری، نمونه‌برداری یا جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی را توصیه می‌کنند.
بااین‌حال، داشتن سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی همیشه به معنای متاستاز (انتشار سرطان) نیست. برخی از بیماران با وجود درگیری غدد لنفاوی، دچار متاستاز نمی‌شوند، درحالی‌که در برخی موارد، حتی بدون درگیری غدد لنفاوی، سرطان به سایر نقاط بدن سرایت می‌کند.
علائم و نشانه‌های سرطان سینه چیست؟
آگاهی از وضعیت طبیعی پستان‌ها بخش مهمی از حفظ سلامت آنها است. اگرچه تست‌های غربالگری سرطان سینه، مانند ماموگرافی، ابزار مؤثری برای تشخیص زودهنگام این بیماری هستند، اما همیشه قادر به شناسایی همه انواع سرطان نیستند. بنابراین، شناخت تغییرات احتمالی در پستان و آگاهی از علائم سرطان سینه بسیار ضروری است.
شایع‌ترین علائم سرطان سینه
🔹 ایجاد یک توده جدید در پستان: اغلب، سرطان سینه با ظاهر شدن یک توده سخت و بدون درد همراه است که لبه‌های نامنظمی دارد. البته، برخی توده‌های سرطانی ممکن است نرم، گرد یا حتی دردناک باشند، بنابراین هر نوع توده‌ای در پستان نیاز به بررسی پزشکی دارد.
دیگر علائم احتمالی سرطان سینه
✔ تورم در تمام یا بخشی از پستان (حتی اگر توده‌ای احساس نشود)
✔ فرورفتگی یا تغییرات غیرمعمول در پوست پستان (گاهی شبیه به پوست پرتقال)
✔ درد در پستان یا نوک آن
✔ تو رفتگی یا تغییر شکل نوک پستان
✔ قرمزی، پوسته‌پوسته شدن یا ضخیم شدن پوست پستان یا نوک آن
✔ ترشحات غیرطبیعی از نوک پستان
✔ تورم غدد لنفاوی (در ناحیه زیر بغل یا اطراف استخوان ترقوه، حتی قبل از اینکه تومور در پستان احساس شود)
نکته مهم:
وجود این علائم همیشه به معنای سرطان نیست و ممکن است به دلایل دیگری نیز رخ دهند. اما در صورت مشاهده هر تغییری، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت بررسی شود. غربالگری‌های منظم مانند ماموگرافی می‌توانند به شناسایی سرطان سینه پیش از بروز علائم کمک کرده و شانس درمان موفق را افزایش دهند.
علت سرطان سینه چیست و چگونه می‌توان ریسک ابتلا را کاهش داد؟
سرطان سینه به دلیل رشد غیرطبیعی و کنترل‌نشده سلول‌ها در بافت پستان ایجاد می‌شود. علل دقیق این بیماری هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی، محیطی و سبک زندگی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد.
عوامل خطر سرطان سینه
- وراثت و ژنتیک: برخی جهش‌های ژنتیکی که از والدین به ارث می‌رسند (مثل BRCA1 و BRCA2) می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند.
- هورمون‌ها: افزایش یا تغییرات در سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون ممکن است خطر بروز سرطان سینه را بالا ببرد.
- سن و جنسیت: زنان بیشتر از مردان به سرطان سینه مبتلا می‌شوند، و خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود.
- تاریخچه خانوادگی: اگر افراد نزدیک خانواده شما مانند مادر، خواهر یا دختر مبتلا به سرطان سینه شده باشند، احتمال ابتلا به این بیماری در شما نیز افزایش می‌یابد.
- تغذیه و سبک زندگی: رژیم غذایی ناسالم، عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند.
راه‌های کاهش ریسک ابتلا به سرطان سینه - حفظ وزن سالم: داشتن وزن مناسب به کاهش سطح هورمون‌ها و کاهش خطر سرطان سینه کمک می‌کند.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد. تلاش کنید حداقل ۳۰ دقیقه در روز فعالیت بدنی متوسط داشته باشید.
مصرف الکل و دخانیات را محدود کنید: مصرف زیاد الکل و سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهند. - رژیم غذایی سالم: خوردن میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل و محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع‌شده می‌تواند به پیشگیری از سرطان سینه کمک کند.
- آگاهی از تاریخچه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی سرطان سینه دارید، مشاوره ژنتیک و انجام غربالگری‌های منظم می‌تواند به شناسایی زودهنگام خطر کمک کند.
- شیردهی: مطالعات نشان داده‌اند که شیردهی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد.
با رعایت این روش‌ها می‌توان به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه کمک کرده و سلامت پستان‌ها را حفظ کرد.
عوامل مؤثر در افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه
عامل خطر به هر چیزی اطلاق می‌شود که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد. با این حال، داشتن یک یا چند عامل خطر لزوماً به معنای ابتلا به بیماری نیست. برخی از ریسک فاکتورها مانند سابقه خانوادگی و سن قابل تغییر نیستند، اما فاکتورهای دیگری وجود دارند که می‌توان آنها را کنترل کرد.
ریسک فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی
این عوامل شامل عادت‌ها و رفتارهای شخصی هستند که می‌توان آنها را تغییر داد. مواردی مانند رژیم غذایی، میزان فعالیت بدنی و تصمیم‌گیری‌های مربوط به فرزندآوری و مصرف داروهای هورمونی در این دسته قرار می‌گیرند. عوامل زیر می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند:
- مصرف الکل
- اضافه‌وزن و چاقی
- کم‌تحرکی
- بچه‌دار نشدن تا قبل از ۳۰ سالگی
- عدم شیردهی
- استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری
- هورمون‌درمانی پس از یائسگی
- ایمپلنت‌های پستان
ریسک فاکتورهایی که قابل تغییر نیستند
برخی فاکتورها مانند سن یا تغییرات ژنتیکی خاص وراثتی خارج از کنترل شما هستند، اما می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. این موارد شامل:
- زن بودن
- تغییرات ژنتیکی خاص وراثتی
- سابقه خانوادگی سرطان سینه
- سابقه شخصی سرطان سینه
- نژاد و قومیت
- قد بلند
- داشتن بافت متراکم پستان
- داشتن برخی شرایط خوش‌خیم پستان
- شروع زودهنگام قاعدگی
- یائسگی پس از ۵۵ سالگی
- دریافت رادیوتراپی بر روی قفسه سینه
- قرار گرفتن در معرض دی‌اتیل استیل بسترول (DES)
ریسک فاکتورهایی با تأثیرات ناشناخته
برخی عوامل ممکن است بر ریسک ابتلا به سرطان سینه تأثیر بگذارند، اما تحقیقات هنوز به طور قطعی مشخص نکرده‌اند که آیا این عوامل واقعاً ریسک را افزایش می‌دهند یا نه. این موارد شامل:
- رژیم غذایی و ویتامین‌ها
- مواد شیمیایی موجود در محیط
- دود تنباکو
- کار در شیفت شب
روش‌های تشخیص زودهنگام سرطان سینه
گاهی اوقات سرطان سینه پس از بروز علائم شناسایی می‌شود، اما بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری هیچ نشانه‌ای ندارند. به همین دلیل، انجام غربالگری منظم برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه بسیار حائز اهمیت است.
روش‌های تصویربرداری برای تشخیص سرطان سینه
برای شناسایی سرطان سینه، آزمایش‌های متعددی وجود دارد. اگر پزشک در طی معاینه، علائمی مشکوک مشاهده کند یا فرد متوجه تغییراتی در سینه خود شود، آزمایش‌های تکمیلی برای بررسی دقیق‌تر انجام می‌شود، از جمله:
ماموگرافی: یکی از روش‌های اصلی غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان سینه
سونوگرافی پستان (اولتراسوند): کمک به بررسی دقیق‌تر تغییرات مشکوک
MRI سینه: برای ارزیابی‌های بیشتر در برخی از بیماران با ریسک بالا
نمونه‌برداری (بیوپسی):بیوپسی زمانی انجام می‌شود که ماموگرافی، سونوگرافی یا معاینات فیزیکی تغییراتی غیرعادی در سینه را نشان دهند. این روش تنها راه قطعی برای تشخیص سرطان است و شامل برداشتن نمونه‌ای از بافت پستان برای بررسی سلول‌های سرطانی می‌باشد.
روش‌های درمان سرطان سینه
درمان سرطان سینه بسته به نوع، مرحله بیماری، وضعیت سلامت فرد و ترجیحات شخصی متفاوت است. هدف از درمان، از بین بردن یا کنترل رشد سلول‌های سرطانی و کاهش خطر بازگشت بیماری است. روش‌های درمانی متنوعی برای سرطان سینه وجود دارد که ممکن است به‌صورت تکی یا ترکیبی مورد استفاده قرار گیرند.
گزینه‌های درمان سرطان سینه
اگر سرطان سینه در شما تشخیص داده شود، تیم پزشکی گزینه‌های درمانی را با شما بررسی خواهند کرد. در این مرحله، مهم است که درباره مزایا، عوارض جانبی و تأثیرات هر روش درمانی اطلاعات کافی داشته باشید تا بتوانید تصمیمی آگاهانه بگیرید.
روش‌های درمان سرطان سینه
1. درمان‌های موضعی
این روش‌ها مستقیماً روی تومور تأثیر می‌گذارند بدون اینکه سایر بخش‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهند. معمولاً شامل:
- جراحی: برای برداشتن تومور، که می‌تواند به‌صورت لامپکتومی (حذف توده) یا ماستکتومی (حذف کامل پستان) باشد.
- پرتودرمانی: استفاده از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، که معمولاً بعد از جراحی انجام می‌شود.
2. درمان‌های سیستمیک
درمان‌های سیستمیک از طریق خون در سراسر بدن پخش شده و سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای ضدسرطان که به‌صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شوند و در سراسر بدن پخش می‌شوند.
- هورمون‌درمانی: مناسب برای سرطان‌هایی که به هورمون‌های استروژن و پروژسترون وابسته هستند. این روش جلوی تأثیر این هورمون‌ها بر رشد سرطان را می‌گیرد.
- درمان هدفمند: در این روش، داروها به‌طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار داده و تأثیرات کمتری بر سلول‌های سالم دارند. این درمان برای بیمارانی که سرطان آنها گیرنده HER2 مثبت دارد، مؤثر است.
- ایمونوتراپی: داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند تا بتواند سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد.
بسته به نوع و مرحله سرطان، پزشک ممکن است یک یا ترکیبی از این روش‌ها را برای شما تجویز کند. انتخاب روش درمانی به شرایط فردی، نوع سرطان، میزان پیشرفت بیماری و وضعیت سلامت کلی شما بستگی دارد.
جمع‌بندی: آشنایی با سرطان سینه، عوامل خطر، تشخیص و درمان
سرطان سینه یکی از رایج‌ترین سرطان‌ها در بین زنان است که می‌تواند از مجاری شیری، غدد تولیدکننده شیر یا سایر بخش‌های پستان آغاز شود. این بیماری ممکن است در مراحل اولیه بدون علائم باشد، اما آگاهی از نشانه‌هایی مانند توده در پستان، تغییرات پوستی، درد یا ترشحات غیرعادی می‌تواند در تشخیص زودهنگام مؤثر باشد.
عوامل خطر و پیشگیری
عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. برخی از این عوامل غیرقابل تغییر هستند، مانند ژنتیک، افزایش سن و سابقه خانوادگی. اما برخی دیگر مانند سبک زندگی، تغذیه، فعالیت بدنی و مصرف الکل را می‌توان کنترل کرد. غربالگری منظم و تغییر در سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
تشخیص سرطان سینه
تشخیص زودهنگام این بیماری تأثیر زیادی در افزایش شانس درمان دارد.
روش‌های تشخیصی شامل:
- ماموگرافی (رایج‌ترین روش غربالگری)
- سونوگرافی و MRI پستان
- بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت مشکوک)
روش‌های درمان سرطان سینه
درمان به مرحله و نوع سرطان بستگی دارد و معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های زیر است:
- درمان‌های موضعی: شامل جراحی (برداشتن توده یا کل پستان) و پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی.
- درمان‌های سیستمیک: شامل شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی که از طریق جریان خون به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند.
انتخاب روش درمانی با توجه به وضعیت بیمار، نوع سرطان و میزان پیشرفت آن انجام می‌شود. آگاهی از علائم، انجام غربالگری‌های منظم و داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیر بسزایی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان سینه داشته باشد.